در ميان معانى كه براي "قشم" آمده، «طبيعت» به خاطر زيباييهاى طبيعى و بهشت‌گونه جزيره قشم و نيز «آبراهه» به سبب وجود مسيل و آبراهه‌هاى بسيار كه بر اثر ريزش بارانهاى سيل‌آسا و كوتاه مدت و يا در نتيجه دخالت انسان‌ها در جزيره به وجود آمده است، بيشتر مناسب جزيره قشم امروزى است. جزيره قشم، بزرگترين جزيره در ايران و منطقه خاورميانه با يك هزار و پانصد مترمربع وسعت كه از 22 كشور مستقل جهان بزرگتر است. اين جزيره كه شباهت زيادي به كليد دارد از سه بخش شامل مركزي، هرمز و شهاب و هفت دهستان تشكيل شده كه بيش از ‪ ۶۵‬روستا را در خود جاي داده است. مردم اين جزيره به لهجه‌اي از زبان پارسي صحبت ميكنند و انتخاب اسامي مانند ديرستان، رمكان، درگهان، رمچاه و گورزين براي شهرها و روستاها يادآور علاقه و توجه به فرهنگ و تمدن ديرپاي ايران زمين است. طول اين جزيره ‪ ۱۳۵‬كيلومتر و ميانگين عرض آن ‪ ۱۰‬كيلومتر است. از مهمترين ويژگيهاي جزيره ‪ ۱۰۷‬هزار نفري قشم، نزديكي به تنگه مهم و استراتژيك هرمز است كه براي منطقه و جهان از حساسيت خاصي برخوردار است.

جاذبه هاي طبيعي:

-  ژئوپارك قشم
-  دره ستاره ها
-  جنگل هاي دريايي حرا
-  تنگه شگفت انگيز چاهكو
-  غار هاي نمكي نمكدان
-  انجير معابد
-  دوكوهك؛ زيستگاهي امن براي پرندگان خاورميانه
-  بام جزيره
-  كاسه سلخ

آثار تاريخي قشم:

غارهاي خربس
به فاصله 10 كيلومتر از شهر قشم (در جاده مجاور ساحل جنوبي)، غارهاي خربس بر سينه كوهي مشرف به دريا و دشتي ميانكاسه قرار گرفته است. خربس از غارهاي دريايي است كه بر اثر گرداب و تخليه ماسه‌ها از حفره سنگ‌ها به وجود آمده. عمر غار بسيار طولاني است اما در دوره‌هاي پيش از اسلام با افزودن بر وسعت غار، بر بخش‌هاي تالار و دهليزهاي انشعابي، به احتمال زياد از آن براي پناه دادن كودكان، زنان و سالخوردگان به هنگام يورش دشمن استفاده مي‌شده است. دشت ميانكاسه خربس گورهاي كهن نيز دارد.

قلعه‌هاي تاريخي
در مجموعه شهر ساحلي لافت، قلعه نادري با ويژگي‌هاي قلعه‌هاي ايراني، در جوار چاه‌هاي تلا (طلا) از دژهاي مستحكم دفاعي جزيره قشم به شمار مي‌رفته است. اين قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازي آن توسط كارشناسان ارشد سازمان ميراث فرهنگي كشور در دست اقدام است. از ديگر قلعه‌هاي تاريخي جزيره قشم، قلعه پرتغالي‌ها (در كناره ساحل دريايي شهر قشم) است.
قلعه تاريخي شهر قشم به هزينه بنياد گلبنگيان (پرتغال) به عنوان نشان دوستي دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت يك مركز تاريخي فرهنگي فعاليت خواهد كرد.

آبگيرها
در قشم، آب شيرين براي نوشيدن انسان و حيوان و نيز رويش گياه ارزش حياتي دارد. در گذشته با ساختن سد در تنگه‌ها، آب‌هاي شيرين فصل باراني را جمع‌آوري و به تدريج به مصرف شرب و كشت مي‌رسانده‌اند. از سدهاي ديدني و تاريخي قشم يكي سد پي‌پشت است.
در مدخل تنگه، تأسيسات تقسيم آب آن كه حداقل از دوره ساساني به جا مانده است و هنوز هم در عمل شيوه‌اي محسوب مي‌شود به چشم مي‌خورد. در سال‌هاي اخير در پشت سد، ماهي كپور ريخته‌اند كه تكثير هم شده و گاه مردم به ماهيگيري در آن مي‌پردازند.
ديگر آبگير ديدني جزيره قشم، سد گوران است، در كنار روستايي به همين نام. كارشناسان ميراث فرهنگي تاكيد دارند كه پر و پي اوليه سد از دوره هخامنشي و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساساني است. روستاي گوران (گبران= زرتشتيان) از روستاهاي كهن قشم به شمار مي‌رود.

جنگل دريايي حرا
گونه حرا كه نام علمي آن به حكيم و فيلسوف ايراني ابوعلي سينا (Avicennia Marina) منسوب است، درختچه‌اي است در اندازه‌هاي متفاوت 3 تا 6 متر، با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختي است آب شورزي كه به هنگام مد دريا تا گلوگاه در آب فرو مي‌رود و با خاصيت تصفيه‌اي كه در پوست آن تعبيه شده است، بخش شيرين آب دريا را جذب و نمك آن را دفع مي‌كند. در تنگه خوران- بين جزيره قشم و بخشي از ساحل استان هرمزگان- جنگل دريايي حرا در گستره‌اي معادل 90000 هكتار پديد آمده كه از تنوع زيستي بالايي برخوردار است و زيستگاه امن پرندگان مناطق گرمسيري به شمار مي‌رود.
منطقه حفاظت شده حرا عنوان «ذخيرگاه زيستكره جهاني» را دارد.

مسجدها
در قشم، از سال‌هاي آغازين ه. ق مسجدهايي موجود است كه قديمي‌ترين آن مسجد شيخ برخ در روستاي كوشه است كه يك بار بر اثر زلزله ويران شده اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازي كرده‌اند. در جوار مسجد شيخ برخ، زيارتگاه شيخ برخ با گنبد ويژه هشت گوش قرار دارد. سنگ گورهاي بسيار كهن از سده‌هاي اول هجري در گورستان مجاور شيخ برخ وجود دارد. از ديگر مسجدهاي قشم مي‌توان مسجد قبا، مسجد رمچاه و مسجد لافت را نام برد.

كوه‌هاي قشم
بي‌شك در دوران پيش از تاريخ، آنچه امروزه جزيره قشم خوانده مي‌شود در زير آب‌هاي خليج هميشه فارس قرار داشته است. اما بر اثر تحولات دروني، سطح آب فروكش كرده و بخش‌هاي برآمده زير دريايي به صورت جزيره درآمده‌اند. در اين جزاير، از جمله قشم، كوه‌هاي كم ارتفاع فراوان است. سطح اين كوه‌ها را لايه‌هاي مرجاني، اسفنحي و دو كفه‌اي‌ها پوشانده‌اند كه خود موجب حفاظت خاك‌هاي نرم شيست و مارن زير سطح مرجاني شده است. با وجود اين، بادها، باران‌ها و طوفان‌هاي باران‌زا كه تقريباً موازي و با زاويه كمي از زمين مي‌وزند باعث فرسايش تنه كوه‌ها و فرو ريختن پوشش‌هاي مرجاني شده‌اند. در اثر اين فعل و انفعال طبيعي، نمادها و تنديس‌هاي ديدني و زيبايي در سراسر جزيره پديد آمده كه از همين حيث نيز جزيره قشم و جزاير اطراف آن را از ديگر جزاير خليج‌فارس ممتاز و به راستي استثنايي كرده است.

كوه نمك
بخشي از كوه‌هاي جزيره قشم به دليل انباشتگي آب دريا در گسل‌هاي عميق و رسوب نمك، تبديل به كوه‌ها و غارهاي نمكي شده‌اند. كوه نمكدان در جنوب غربي جزيره با ديگر معادن نمك و غارهاي نمكي جزيره از يك جنس است. بلورهاي نمك و جريان آب نمك‌آلود، منظره دلپذيري به غارهاي نمكي جزيره قشم بخشيده‌اند.

زيارتگاه شاه شهيد
از بقاع متبركه است كه توسط منطقه آزاد قشم بازسازي شده و صحن و فضاي آن گسترش يافته است. زيارتگاه شاه شهيد در جوار غارهاي خربس قرار دارد. مردم بومي جزيره درباره شاه شهيد داستان‌هاي دل‌انگيزي مي‌گويند.

درخت انجير معابد
از رستني‌هاي شگفت‌انگيز مناطق حاره، مخصوصاً جزاير خليج‌فارس، درخت هميشه سبز لور (معروف به انجير معابد) است كه تاجي بسيار بزرگ با ريشه‌هاي هوايي متعدد دارد و ميوه رسيده نارنجي رنگ آن مطبوع و خوراكي است. يكي از زيباترين اين درختان در روستاي «تم سنيتي» منطقه توريان قرار دارد و در نزديكي آن، بقعه‌اي ديدني با طرح معماري كهن به نام «زيارت پير» واقع شده است.

چاه‌هاي تلا
در لافت و در جوار قلعه نادري، حلقه‌هاي چاه آب فراواني به چشم مي‌خورد كه مردم سخت‌كوش اين منطقه با زحمت زياد در دل سنگ‌هاي شيستي، كفه انتهاي محوطه، حفر كرده‌اند. تل مشرف بر اين چاه‌ها با سطح سنگي مرجاني، آب باران را به گودال محل چاه‌ها هدايت مي‌كند و چون كفه چاه‌ها به لايه‌هاي گچي ختم شده است، آب براي مدتي طولاني نسبتاً سالم و خنك در آن باقي مي‌ماند. مي گويند تعداد اين چاه‌ها به تعداد ايام سال كبيسه 366 حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه يكي از آنها را باز و از آن استفاده مي‌كرده‌اند. بعضي به غلط اما به دليل ارزش بسيار آب در جزيره، اين واژه را طلا مي‌نويسند و مي‌گويند. در حالي كه صحيح آن تلا (= تل آب، به معني آب برگرفته از شيب تل) است.

جزاير مرجاني
يكي از منحصر به فردترين مجموعه‌هاي مرجاني دنيا در خليج‌فارس واقع شده كه كامل‌ترين و زنده‌ترين نوع آن در آب‌هاي جزيره قشم است.
تصويربرداري‌هاي انجام شده در اعماق آب، از اين آبسنگ‌هاي كم نظير كه در لابه لاي آنها انواع آبزيان شگفت‌انگيز و ماهي‌هاي رنگارنگ در شكل‌ها و اندازه‌هاي بديع در حركت‌اند نشان مي‌دهد كه آب‌هاي پيرامون قشم (به ويژه در ساحل جزيره هنگام و ساحل جزيره لارك) از ظرفيت بسيار بالايي در اين زمينه برخوردار است.

• بيش از 52 گونه پرنده ساكن يا مهاجر كمياب (به ويژه در فصل زمستان)
• غار نمك
• كيلومترها دهليز زيرزميني كه از روستاي زينبي آغاز شده، به طرف جنوب ادامه مي‌يابد.
• ساحل لاك‌پشت‌هاي عظيم دريايي در جنوب آب‌هاي جزيره
• نخلستان‌هاي پر دامنه ديرستان
• منظره غروب خورشيد از اسكله درگهان و ساحل لافت
• معماري سنتي جزيره، كه برجسته‌ترين نمونه آن را در روستاي لافت مي‌توان مشاهده كرد.
• تپه تاريخي كولقان
• كارگاه‌هاي لنج‌سازي و كشتي‌هاي زيبايي كه توسط صنعتگران محلي ساخته مي‌شود.
• مدرسه تاريخي كماليه (در روستاي بند حاج علي)
• كيلومترها ساحل بكر و پاكيزه

 منبع: qeshmonline